Śledź nas na:



Cechy prozy modernistycznej

Wypracowanie na temat: Cechy prozy modernistycznej, na przykładzie utworów Stefana Żeromskiego i Władysława Reymonta.

Młoda Polska wykształciła w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku nowy typ powieści, tzw. powieść modernistyczną. Charakterystycznymi jej cechami stały się wówczas: rozluźnienie kompozycji, łączenie różnych technik pisarskich (naturalizm, symbolizm, impresjonizm) oraz różnych rodzaji stylów, indywidualizacja języka, stopniowe odchodzenie od narratora wszechwiedzącego oraz kreacja bohaterów i zakończenie otwarte utworu. Typowymi przykładami powieści modernistycznej są „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego oraz „Chłopi” Władysława Reymonta.

„Ludzie bezdomni” to powieść typowo młodopolska. O jej nowatorstwie świadczy luźna, fragmentaryczna kompozycja „na którą składa się duża liczba epizodów. Pojawiają się wątki poboczne (np. wątek Natalii), rozdziały nie posuwające akcji naprzód, które mogłyby być odrębnymi nowelkami (np. epizod o swawolnym Dyziu, podróż żony Wiktora Judyma). Poza tym, pomiędzy rozdziałami nie zawsze zachodzi związek przyczynowo – skutkowy np. akcje pierwszego rozdziału od drugiego dzieli rok”.i W utworze pojawiają się nowe techniki obrazowania typu: impresjonizm, naturalizm i symbolizm. Pierwszy z nich ma cel typowo poetycki. Widoczny jest “przede wszystkim w opisach uczuć bohaterów, odtwarzaniu ich stanów duszy, nastrojów, także w opisach przyrody”ii , gdzie dominują motywy mgły, mroku, gór nasycone odcieni błękitu o rozmoczonych konturach. Opisy naturalistyczne służą ocenie i mają charakter emocjonalny. “Autor obiektywnie i z dużą dbałością o szczegóły, przedstawia nędzę i brzydotę otaczającego świata (opisy ulicy Ciepłej i Krakowskiej, fabryki cygar, życia i pracy górników w Zagłębiu oraz życia chłopów w Cisach). Unikając tym samym własnego komentarza do opisywanych sytuacji”.iii Utwór gromadzi również w sobie liczne symbole mogące odczytywanymi w sposób wieloznaczny, np. tytuł powieści można odnieść do bezdomności Joasi Podborskiej lub emigracji Wiktora Judyma, można go również odebrać jako bezdomność paryskich nędzarzy. Wszyscy ci ludzie są symbolem nieszczęścia narodu pozbawionego ojczyzny. Symboliczne znaczenie mają również obrazy widziane oczyma głównego bohatera, np. “Wenus z Milo” - symbol piękna i szczęścia, obraz pt: “Ubogi rybak” - symbol nieszczęścia, nędzy, cierpienia oraz krzywdy ludzkiej; rozdarta sosna – symbolizująca wewnętrzne rozdarcie Judyma; krzyk pawia – symbol śmierci oraz kwiat tuberozy – symbol życia pięknego, wykwintnego lecz zupełnie bezużytecznego i szkodliwego”.iv W powieści pojawia się również indywidualizacja języka polegająca na tym, że każdy bohater posługuje się językiem charakterystycznym dla swojego pochodzenia i wykształcenia. Sposoby narracji występujące w utworze to narracja pierwszoosobowa tzw: pamiętnikowa (np. pamiętnik Joasi) oraz trzecioosobowa. W trakcie rozwoju akcji, każdy bohater staje się kolejno narratorem utworu. Warto wspomnieć jeszcze o kreacji bohatera, a w tym przypadku o Tomaszu Judymie, „który łączy w sobie zarówno cechy romantycznego buntownika, jak i pozytywistycznego społecznika. Do bohatera romantycznego zbliża się poczucie obcości, indywidualizmu oraz rozdarcie wewnętrzne między miłością do Joasi Podborskiej a koniecznością niesienia pomocy najuboższym. Podobnie jak bohater pozytywistyczny wierzy w słuszność idei pracy organicznej i pracy u podstaw, leczenia najbiedniejszych, skrzywdzonych przez los. Wierzy w moc nauki i pragnie wykorzystać swoją wiedzę, by stać się pomocnym dla tych najbardziej potrzebujących. Utwór kończy się rezygnacją bohatera ze szczęścia własnego, ma zakończenie otwarte, przez co czytelnik nie wie, jakie konsekwencje spowodowało podjęcie przez bohatera takiej, a nie innej decyzji”.v



Zobacz także